काठमाडौं खबर 
कार्तिक ५, २०८१ वासिङ्टन : अमेरिका र इजरायलबीचको मित्रता सर्वविदितै छ । अमेरिकाले इजरायलको बारेमा जतिसुकै राम्रो वा नराम्रो भन्यो भने पनि सहयोग गर्न तयार छ । अमेरिकाले हमास, लेबनान र इरानविरुद्ध इजरायली आक्रमणलाई पनि समर्थन गरेको छ। यद्यपि राष्ट्रपति जो बाइडेन र उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसले इजरायल विरोधी बयान जारी राखेका छन्। इजरायलले लेबनानमा हिजबुल्लाह नेता हसन नसरल्लाहको हत्या गरेपछि अमेरिकाले कडा असन्तुष्टि व्यक्त गरेको थियो तर त्यसपछि जो बाइडेनले इरानको सम्भावित बदलाबाट इजरायललाई जोगाउन अमेरिकी सेनालाई निर्देशन दिएका थिए। यस्तो अवस्थामा इजरायललाई जोगाउन सधैँ तत्पर रहेको अमेरिकाको के बाध्यता हो भन्ने प्रश्न उठ्छ ।
१- अमेरिकाले इजरायललाई कहिलेदेखि समर्थन गर्न थाल्यो ?
अमेरिकाले स्थापनाकालदेखि नै इजरायललाई समर्थन गर्दै आएको छ । पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति ह्यारी ट्रुम्यान सन् १९४८ मा इजरायलको स्थापना हुँदा मान्यता दिने पहिलो विश्व नेता थिए।
२- किन ट्रुम्यानले इजरायललाई मान्यता दिन हतार गरे ?
ट्रुम्यानले व्यक्तिगत सम्बन्धका कारण इजरायललाई मान्यता दिएको बताइन्छ। ट्रुम्यानका पूर्व व्यापारिक साझेदार एडवर्ड जेकबसनले अमेरिकालाई इजरायललाई राज्यको रूपमा मान्यता दिनको लागि आधार निर्माण गर्नमा प्रमुख भूमिका खेलेका थिए। तर, अमेरिकाले यो सबै रणनीतिक फाइदाका लागि गरेको हो ।
३- त्यसबेलाको रणनीतिक दाउ के थियो ?
यो दोस्रो विश्वयुद्धपछिको कुरा हो, जब संयुक्त राज्य अमेरिका र सोभियत संघबीचको शीतयुद्धले आकार लिइरहेको थियो। मध्यपूर्व यसको तेल भण्डार र रणनीतिक जलमार्गको कारणले महत्त्वपूर्ण क्षेत्र थियो। यस्तो अवस्थामा अमेरिका इजरायलजस्तो शक्तिशाली देश बनाएर यस क्षेत्रमा आफ्नो प्रभुत्व कायम गर्न चाहन्थ्यो ।
४- अमेरिका कहिले खुलेर इजरायलको समर्थनमा आयो ?
अमेरिकाले सन् १९६७ को युद्धदेखि नै इजरायललाई खुलेर समर्थन गर्न थालेको थियो । यस युद्धमा इजरायलले इजिप्ट, सिरिया र जोर्डनको सेनालाई पराजित गर्दै प्यालेस्टाइनको ठूलो भूभाग कब्जा गरेको थियो। यसबाहेक सिरिया र इजिप्टका धेरै क्षेत्रहरू पनि इजरायलले कब्जा गरेको थियो।
५- सन् १९७३ को युद्धमा अमेरिकाले कसरी सहयोग गर्यो ?
सन् १९७३ को युद्धमा इजरायलले इजिप्ट र सिरियाली सेनालाई पराजित गरेको थियो। यस समयमा इजिप्ट र सिरियाले सोभियत संघबाट र इजरायलले अमेरिकाबाट सहयोग लिइरहेका थिए । पछि अमेरिकाले इजिप्ट र सिरियाबीच विभाजन गर्न आफ्नो शक्ति प्रयोग गर्यो। पछि अमेरिकाले इजरायल र इजिप्टको बीचमा शान्ति सम्झौता गर्यो र सिरियालाई एक्लै छोड्यो।
६- के अमेरिकाले इजरायललाई सैन्य सहायता दिन्छ?
इजरायल दोस्रो विश्वयुद्ध पछिको युगमा अमेरिकी विदेशी सहायताको सबैभन्दा ठूलो प्राप्तकर्ता हो। २०१६ मा, तत्कालीन-राष्ट्रपति बराक ओबामाले इजरायलसँग १० वर्षमा ३८ बिलियन अमेरिकी सैन्य सहयोग प्रदान गर्ने रक्षा सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे, जसमा आइरन डोम मिसाइल रक्षा प्रणालीको लागि कोष पनि समावेश छ। यद्यपि, इजरायललाई वास्तवमा सहायता चाहिँदैन। यो एक उच्च आय भएको देश हो ।
८- अमेरिकी जनता इजरायलको बारेमा कस्तो महसुस गर्छन्?
अमेरिकी जनमत लामो समयदेखि इजरायलको पक्षमा र प्यालेस्टिनीहरूको विरुद्धमा झुकेको छ। अरब देशहरूले इजरायलसँग राम्रो पीआर मेसिन रहेको आरोप लगाएका छन्। तर हेडलाइन कब्जा गर्ने, प्यालेस्टिनी समर्थक समूहहरूद्वारा हिंसात्मक कार्यहरू, जस्तै १९७२ को म्यूनिख नरसंहार, जसमा ११ इजरायली ओलम्पिक खेलाडीहरू मारिएका थिए, पनि इजरायलप्रति सहानुभूति उत्पन्न भयो।
८- अमेरिकामा इजरायल समर्थकहरू कत्तिको प्रभावकारी छन्?
अमेरिकामा इजरायललाई अमेरिकी समर्थनको वकालत गर्ने धेरै संस्थाहरू छन्। सबैभन्दा ठूलो र राजनीतिकरूपमा शक्तिशाली अमेरिकी इजरायल पब्लिक अफेयर्स कमिटी (एआईपीएसी) हो। संगठनका सदस्यहरूले अमेरिकी यहूदीहरूका साथसाथै संयुक्त राज्य अमेरिकामा क्रिश्चियन इभान्जेलिकल चर्चहरूमा ग्रासरूट संगठन, वकालत, र कोष सङ्कलन मार्फत प्रभाव पार्छन्।
९- AIPAC कति शक्तिशाली छ?
AIPAC ले वाशिंगटनमा वार्षिक सम्मेलन आयोजना गर्दछ, जसमा व्यक्तिगत रूपमा शीर्ष अमेरिकी राजनीतिज्ञहरू सहित लगभग २० हजार मानिसहरू सहभागी हुन्छन्। राष्ट्रपति जो बाइडेन र पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प पनि यसमा सामेल भएका छन्। इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहु पनि नियमितरूपमा उपस्थित हुन्छन् ।
१०- AIPAC को कुनै प्रतिद्वन्द्वी छ?
एउटा सानो, इजरायल समर्थक समूह, जे स्ट्रिट, डेमोक्र्याट द्वारा संगठित, अमेरिकी राजनीतिमा इजरायल र प्यालेस्टिनी अधिकारलाई समर्थन गर्ने निर्वाचन क्षेत्र बनाउन कोशिस गर्दैछ।