भगवान् विश्वकर्माको उत्पत्ति हाम्रो प्राचीन धार्मिक ग्रन्थहरूमा लेखिएको छ। विश्वकर्मा जयन्तीको सबैभन्दा पुरानो सन्दर्भ हिन्दू धर्मको सबैभन्दा पुरानो ग्रन्थ ऋग्वेदमा पाइन्छ।

भगवान् विश्वकर्मालाई प्राचीन कालको पहिलो इन्जिनियर पनि मानिन्छ । त्यसैले आजको समयमा उनको पूजाको ठूलो महत्व छ। पूजाको दिन मानिसहरूले आफ्नो घर, पसल, कलकारखानाको फलाम, सवारी साधन, मेसिन आदिको पूजा गर्ने भएकाले यसो गर्नाले मेसिन चाँडो बिग्रन नदिने र व्यापारमा थप उन्नति हुने सम्भावना बढेको जनविश्वास छ । भारतका धेरै राज्यहरूमा, भगवान विश्वकर्माको पूजाको यो अवसर ठूलो धूमधामका साथ मनाइन्छ।

विश्वकर्मा जीले ब्रह्माण्डको सृष्टि गरेका होइनन् । आकाश, जल र पृथ्वीको सृष्टि गरेको कुरा पुराणमा वर्णन गरिएको छ । विश्वकर्माको कथा सबैभन्दा प्रचलित छ, जसमा एक पटक भगवान् शिवले माता पार्वतीलाई दरबार निर्माणको बारेमा सोधे । उनले सोचेपछि महल बनाउने जिम्मा विश्वकर्मालाई सुम्पे र विश्वकर्माले पनि सुनको महल बनाए तर विश्वकर्माले रावणलाई पूजा गर्न बोलाएपछि यो दरबार देखेर रावण मन्त्रमुग्ध हुन पुगे । पछि दक्षिणा दिने समय आयो । , रावणले दक्षिणाका लागि सुनको महल मागे । अन्ततः भगवान् शिवले यो दरबार रावणलाई सुम्पिदिनुभयो र स्वयम् कैलाश पर्वतमा गए ।

यसका अलावा विश्वकर्माका थुप्रै कथाहरू पनि प्रचलित छन् । जसमध्ये पाण्डवहरूका लागि दरबारको आवश्यकता पर्दा भगवान् कृष्णले इन्द्रप्रस्थ दरबार निर्माण गर्ने जिम्मा विश्वकर्माजीलाई दिएका थिए । यसका अलावा हस्तिनापुर र द्वारका पनि भगवान् विश्वकर्माले बनाएका थिए ।

विश्वकर्मा पूजा विधि

- बिहान उठेर नुहाएर शुद्धि गर्ने ।
- त्यसपछि गंगा जलले पूजास्थललाई शुद्ध गर्नुहोस् ।
- काठको मञ्चमा पहेँलो कपडा बिछ्याएर त्यसमा स्वस्तिक चिह्न बनाउनुहोस्।
- अब भगवान् गणेशको ध्यान गर्नुहोस् र उहाँको पूजा गर्नुहोस्, त्यसपछि स्वस्तिकमा चामल र फूल चढाउनुहोस् ।
- त्यसपछि काठको पिण्डलमा भगवान विष्णु र ऋषि विश्वकर्माको मूर्ति राख्नुहोस्।
- अब दियो बालेर काठको स्ट्यान्डमा राखेर भगवान् विष्णु र भगवान् विश्वकर्माको निधारमा तिलक लगाउनुहोस्।
- अब विश्वकर्माजी र विष्णुलाई स्नान गरी उनको पूजा गरी आफ्नो काम,व्यवसाय र कामको उन्नतिको लागि मनमा प्रार्थना गर्नुहोस् ।
- विश्वकर्माको मन्त्रको १०८ पटक जप गर्नुहोस्, त्यसपछि यो गर्नुहोस् र भक्तिपूर्वक भगवान विष्णुको आरती गर्नुहोस् र प्रताप भगवान विश्वकर्माको आरती गर्नुहोस्।
- यसपछि आफ्नो मेसिन र उपकरणको पूजा गर्नुहोस्।
- विश्वकर्माको आरतीपछि, भोग चढाउनुहोस् र सबै मानिसहरू र काम गर्ने कर्मचारीहरूमा बाँड्नुहोस्।

विश्वकर्मा पूजा मन्त्र
ओम आधारशक्तपे नमः, ओम कुमाय नमः, ओम अनन्तम नमः, ओम पृथ्वीयाय नमः।